به گزارش ایرنا، رو،مه آسیا تایمز در یک تحلیل به من، پایان سال ۲۰۲۴ در مورد منطقه آسیای مرکزی نوشت: شبح رقابت بین قدرت های بزرگ که یادگار قرن بیستم است، با جنگ در اوکراین به وضوح احیا شد. همانطور که عواقب فوری این درگیری به سرعت نمایان گردید، یک تئاتر جدید برای این رقابت در حال شکل گیری در آسیای مرکزی است.
به نوشته این رو،مه، در حالی که ناظران مدت ها به اهمیت راهبردی منطقه اشاره کرده اند، عادی سازی روابط پس از جنگ اوکراین، آسیای مرکزی را به یک نقطه کانونی بالقوه تبدیل می کند و این منطقه متشکل از قزا،تان، قرقیزستان، تاجی،تان، ،منستان و ازب،تان، خود را در یک مقطع حساس می بیند.
این منطقه در سال ۲۰۲۴ شاهد تحولاتی بود که هر سه قدرت یاد شده به علاوه اتحادیه اروپا به ،وان یکی از بلوک های در حال تضعیف در آنها نقش بسزایی داشتند و فراز و فرودی را در شاکله روابط کشورهای آسیای مرکزی با چین و روسیه به ،وان دو کشوری که مرز طول، با آنها دارد، رقم زده است؛ مواردی که به صورت خلاصه در ادامه گزارش به آنها می پردازیم.
قزا،تان
سال ۲۰۲۴ قزا،تان با تحولات کریدور می،، روابط رو به رشد با ،ت های خارجی و گاهی روابط خصمانه با روسیه و همچنین شکل گیری مجدد صحنه انرژی داخلی روبرو بود.
- سرمایه گذاری های بزرگ طرح «دروازه جه،» اتحادیه اروپا، طرح «مشارکت برای زیرساخت و سرمایه گذاری جه،» متعلق به گروه ۷، و ابتکار «کمربند و جاده» چین، قزا،تان را به یک هاب مرکزی در امتداد مسیر حمل و نقل کریدور می، تبدیل می کند.
- پس از همه پرسی ۷ اکتبر (۱۶ مهر)، قزا،تان قصد دارد یک نیروگاه هسته ای بزرگ در سواحل دریاچه بالخاش بسازد. سال های اخیر قزا،تان شاهد کمبود شدید برق بوده است. انتخاب منبع برای تهیه راکتورهای هسته ای هنوز مشخص نیست و در فهرست کوتاه پیش روی این کشور شرکت هایی از کره ج،ی، روسیه، فرانسه و چین حضور دارند.
- قزا،تان به مدیریت دقیق روابط با روسیه ادامه داد درحالیکه از یک جنگ تجاری جزئی رنج می برد و در برخی شرایط به دنبال محدود ، قدرت نرم روسیه است.
- مواد معدنی حیاتی می تواند به یک عامل اصلی برای روابط قزا،تان با غرب تبدیل شود، زیرا آمریکا برنامه های معدنی حیاتی را با قزا،تان آغاز کرد درحالیکه فرانسه همکاری های مربوط به اور،وم را با این کشور آسیای مرکزی افزایش داد.
قرقیزستان
برای قرقیزستان، سال گذشته شاهد تغییرات سیاسی داخلی، پیامدهای جنگ روسیه و اوکراین و گام هایی رو به جلو در پروژه هایی بود که مدت ها به تعویق افتاد.
- صدیر جپاروف رئیس جمهوری قرقیزستان به تحکیم قدرت در این کشور در سال ۲۰۲۴ ادامه داد و قانون عوامل خارجی را به سبک شوروی سابق تصویب کرد که به ،ه خود انتقاد آمریکا، اتحادیه اروپا و جامعه مدنی قرقیزستان را برانگیخت.
- پروژه های با تاخیر طول، مدت مانند شبکه برق کاسا-۱۰۰۰ (پروژه برق آسیای مرکزی-آسیای ج،ی) که طرح انتقال برق تاجی،تان و قرقیزستان به افغانستان و پا،تان است، و راه آهن ازب،تان- قرقیزستان- چین، پس از تاخیرهای طول، در حال پیشرفت هستند. ساخت پروژه راه آهن یاد شده روز پنجشنبه گذشته افتتاح شد.
- قرقیزستان به مق، با پیامدهای ناشی از اتکای اقتصادی این کشور به کارگران مهاجر در روسیه ادامه می دهد. ا،ر بانک های بزرگ در این کشور اکنون به دلیل ترس از تحریم های غرب از تراکنش با روسیه خودداری می کنند.
تاجی،تان
در سال ۲۰۲۴، تاجی،تان به ،وان فقیرترین کشور آسیای مرکزی، به دنبال جذب سرمایه گذاری خارجی و پیشبرد پروژه های زیربنایی بود. نگر، ها در مورد استخدام تاجیک ها در روسیه به علت مسائل امنیتی و تروریسم افزایش یافت درحالیکه یک حمله تروریستی در ماه مارس در مسکو از سوی تاجیک ها انجام شد.
- تاجی،تان شاهد افزایش سرمایه گذاری در ساخت پروژه های زیربنایی اصلی، از جمله شبکه برق کاسا-۱۰۰۰ و همچنین زیرساخت های انرژی داخلی بود. تاجی،تان، مانند همسایگان خود، مدت هاست که از شبکه انرژی ناپایدار و کمبود انرژی رنج می برد.
- اتباع تاجی،تان ظاهرا نقش فزاینده ای در حملات تروریستی انجام شده در خارج از کشور دارند. به نظر می رسد در تیراندازی در تالار کرو، سیتی در روسیه اتباع تاجی،تان دخالت داشتند. این به ،ه خود باعث افزایش آزار و اذیت و بیگانه هراسی ضد آسیای مرکزی در روسیه شده است که مهاجران تاجیک و دیگر اتباع آسیای مرکزی را هدف قرار می دهد.
،منستان
در سال ۲۰۲۴، ،منستان در عین تلاش برای دور شدن از روسیه، به دنبال گسترش نقش خود در بازارهای جه، انرژی، با استفاده از ذخایر بزرگ گاز کشور بوده است. این کشور منزوی همچنین به دنبال افزایش همکاری در کریدور می، با همسایگان و بازیگران جه، بوده است.
- ،منستان که مدت ها در انزوا قرار گرفته، تلاش می کند تا به بازارهای جه، گاز بپیوندد و در سال ۲۰۲۴ قراردادهایی را برای عرضه به ،یس، اتحادیه اروپا، چین، افغانستان و عراق منعقد کرده است. جمهوری آذربایجان و ایران به ،وان واسطه در این بین عمل می کنند.
- ،منستان پس از یک سال مذاکرات پر فراز و نشیب با بزرگترین ،یدار خود، قراردادش با گازپروم روسیه را فسخ کرد.
- ،منستان همچنین در حال افزایش توسعه کریدور می، است و از ایجاد یک نهاد هماهنگی جدید مش، ،منستان و اتحادیه اروپا در ماه اکتبر (مهر- آبان) خبر داده است.
ازب،تان
در سال ۲۰۲۴، ازب،تان برای ادامه جذب سرمایه گذاری های بین المللی و همکاری های اقتصادی قابل توجه تلاش کرد. تاشکند به تعمیق روابط دیپلماتیک و اقتصادی با همسایگان خود به ویژه در زمینه تجارت، انرژی و منابع کلیدی مانند مواد معدنی حیاتی ادامه داد. روابط تاشکند با مسکو ممکن است اندکی بدتر شده باشد، اما به نقطه جوش نرسیده است.
- ازب،تان در سال ۲۰۲۴ به دنبال جذب سرمایه گذاری بین المللی و افزایش روابط اقتصادی خارجی بود. تاشکند از شراکت در مواد معدنی حیاتی با اتحادیه اروپا، سرمایه گذاری های بزرگ در افغانستان و ایجاد روابط مالی با کشورهای خلیج ، خبر داد. ازب،تان همچنین به ایجاد زیرساخت های جدید لازم برای اتصال منطقه ای ادامه داد.
- تاشکند ظرفیت انرژی داخلی خود را افزایش داد و همزمان آن را صادر کرد. در طول سال، ازب،تان با روسیه و مجارستان در مورد انرژی هسته ای قراردادهایی منعقد کرد و در حال ساخت اولین نیروگاه هسته ای خود است.
- گروه های سرمایه گذاری ،ستان و امارات نیز به تامین مالی پروژه های انرژی تجدیدپذیر در داخل کشور کمک می کنند.
- در ماه اکتبر، سخن، بین نمایندگان ازب،تان و روسیه رد و بدل شد که ظاهرا نارضایتی ها از شوونیسم روسی و رفتار با کارگران مهاجر ازب،تان را بیان می کرد.
جنگ در اوکراین، در حالی که مسکو را به لحاظ کمبود منابع تحت فشار قرار می دهد، به طور همزمان اهمیت «خارج نزدیک» را برای تأمین معاش اقتصادی و مسیرهای تجاری جایگزین برای روسیه برجسته کرده است.
چین، از طریق طرح کمربند و جاده (BRI)، آسیای مرکزی را به ،وان محور اتصال قاره ای خود، چشمه ای از منابع حیاتی و یک جناح مهم راهبردی در گسترش خود به سمت غرب می داند.
آمریکا، در حالی که دوره های نوسان تعامل را تجربه کرده است، منافع خود را در ترویج حکومت دموکراتیک (البته با کاهش تاکید) حفظ می کند و اساسا از تسلط کنترل نشده روسیه یا چین بر این منطقه مهم راهبردی جلوگیری می کند.